De coronacrisis leidt bij veel werkgevers tot grote problemen. Zij zien werk en opdrachten wegvallen en krijgen te maken met grote omzetverliezen. Hoelang deze situatie nog voortduurt, is niet duidelijk. Ondanks de regelingen die door de overheid in het leven zijn geroepen, zoals de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging van Werkgelegenheid (NOW), is de verwachting dat veel bedrijven werknemers zullen moeten ontslaan. Een ontslagprocedure is echter niet eenvoudig. Met welke voorwaarden moet een werkgever rekening houden bij ontslag van werknemers als gevolg van de coronacrisis en welke rol speelt de NOW hierin?
Bedrijfseconomische redenen
Een werkgever kan een werknemer alleen ontslaan als daar een redelijke grond voor is. Bedrijfseconomische omstandigheden, zoals een slechte of slechter wordende financiële situatie of werkvermindering, al dan niet als gevolg van de coronacrisis, kunnen een redelijke grond zijn voor ontslag. Indien een werknemer daarmee instemt kan het dienstverband vanwege bedrijfseconomische redenen worden beëindigd door middel van een beëindigingsovereenkomst. Werkt de werknemer hier niet aan mee dan zal een ontslagvergunning bij het UWV aangevraagd moeten worden.
Onderbouwing bedrijfseconomische noodzaak
Bij de aanvraag van de ontslagvergunning zal de bedrijfseconomische noodzaak onderbouwd moeten worden. Er dient aan de hand van diverse financiële gegevens, zoals balansen, winst- en verliesrekeningen en prognoses voor de komende 6 maanden aannemelijk gemaakt te worden dat er een noodzaak is tot reorganiseren.
Afspiegelingsbeginsel
Een werkgever kan niet willekeurig bepalen welke werknemer voor ontslag in aanmerking komt. Als er binnen een functie die door meerdere werknemers wordt vervuld, arbeidsplaatsen komen te vervallen, dan moet de werkgever de wettelijk voorgeschreven volgorde voor ontslag toepassen. Ten eerste moet binnen de betreffende functie afscheid genomen worden van de tijdelijke arbeidskrachten (waarvan het dienstverband binnen 6 maanden eindigt), uitzendkrachten en ZZP’ers. Vervolgens moet de werkgever het afspiegelingsbeginsel toepassen. Op grond van het afspiegelingsbeginsel worden werknemers met dezelfde functie ingedeeld in 5 leeftijdsgroepen en moeten de ontslagen zoveel mogelijk gelijkmatig verdeeld worden over deze leeftijdsgroepen.
Herplaatsing
De werkgever moet verder aannemelijk maken dat er geen mogelijkheden zijn om de werknemers binnen een redelijke termijn (al dan niet met scholing) te herplaatsen in een andere passende functie binnen het bedrijf (of het concern). Daarbij dient ook onderzocht te worden of er arbeidsplaatsen in een passende functie bezet worden gehouden door uitzendkrachten, AOW’ers, zelfstandigen of medewerkers met een tijdelijk dienstverband (dat binnen zes maanden eindigt).
Uitbesteden werkzaamheden aan goedkopere flexkrachten
Het is niet mogelijk om werknemers te ontslaan en hen te vervangen door goedkopere flexkrachten. In dat geval zal de ontslagvergunning worden geweigerd.
Ontslag en de NOW
De NOW heeft tot doel om ontslag van werknemers zoveel mogelijk te voorkomen. Indien NOW is aangevraagd, geldt dan ook als voorwaarde dat er geen ontslag wegens bedrijfseconomische redenen mag worden aangevraagd. Onder de NOW 1.0 moesten werkgever 150% van de ontvangen tegemoetkoming voor de betreffende werknemer terugbetalen indien toch werd overgegaan tot het aanvragen van een ontslagvergunning. In de NOW 2.0 is de boete van 50% geschrapt, maar zal nog steeds 100% moeten worden terugbetaald.
De NOW speelt ook een rol in de ontslagprocedure zelf. Het UWV zal de NOW-regeling namelijk meewegen in haar beslissing. Indien NOW is aangevraagd zal er dan ook onderbouwd moeten worden waarom de ontvangen NOW-uitkering niet afdoende is geweest om ontslagen te voorkomen. Is geen gebruik gemaakt van de NOW, dan zal onderbouwd moeten worden waarom de NOW niet is aangevraagd.
Tenslotte
Ook bij een ontslag om bedrijfseconomische redenen is de transitievergoeding verschuldigd. Grofweg bedraagt deze 1/3 maandsalaris per dienstjaar. Alleen in geval van faillissement of surseance van betaling is de transitievergoeding niet verschuldigd. In uitzonderlijke situaties kan sprake zijn van een betaling van de transitievergoeding in termijnen.
Hoewel de boete op ontslag in de NOW is geschrapt, is ontslag niet sneller of eenvoudiger geworden. Een goede en tijdige voorbereiding van een ontslagprocedure is dan ook van groot belang voor de kans van slagen. De juristen van Kab kunnen u adviseren over en bijstaan bij de aanvraag van een ontslagvergunning.
Dit artikel is geschreven door Claire Vrolijk, jurist.